Plotseling agressief vóór de menstruatie: Wat is PMDD (premenstrueel dysforisch syndroom)?

“Het zijn de hormonen”, wordt vaak gekscherend gezegd als een vrouw op bepaalde dagen van de maand gemakkelijk geïrriteerd lijkt te zijn. En inderdaad hebben de hormonale veranderingen vóór de menstruatie bij veel vrouwen niet alleen een invloed op het lichaam, maar ook op de geest. Voor sommige vrouwen zijn de stemmingswisselingen echter bijzonder abrupt en extreem: sommige vrouwen zijn voorbeeld plotseling depressief of gedragen zich ongewoon impulsief of agressief. “In dat geval kunnen deze vrouwen een premenstruele dysfore stoornis (PMDD) hebben”, zegt Dr. Rüdiger Söder, specialist in gynaecologie en verloskunde bij mic.ma.mainz in Duitsland.

Extreme stemmingswisselingen

PMDD wordt beschouwd als een variant van het veel bekendere premenstrueel syndroom (PMS). Ongeveer een vijfde van de vrouwen lijdt hieraan tijdens hun vruchtbare jaren en herinnert hen eraan dat hun menstruatie eraan komt, bijvoorbeeld door een gevoel van spanning in de borsten, hongeraanvallen of het vasthouden van water.

Lichamelijke symptomen kunnen ook optreden bij PMDD. De nadruk ligt echter op psychologische symptomen – bijvoorbeeld gevoelens van angst en depressiviteit of, zoals gezegd, een snelle verandering in de stemming die kan worden veroorzaakt door relatief kleine triggers. “De vrouwen gedragen zich dan ineens heen anders dan zij zelf of buitenstaanders van hen gewend zijn”, zegt Dr. Söder.

PMDD kan vrouwen van elke leeftijd treffen. De symptomen kunnen vanaf de tweede week voor de menstruatie verschijnen en weer verdwijnen zodra de menstruatie begint.

De psychologische stress is vaak hoog

De overgang tussen PMS en PMDD kan veranderlijk zijn, waardoor het voor artsen vaak niet zo eenvoudig is om de juiste diagnose te stellen. Een belangrijke aanwijzing: “Vanwege de extreme stemmingen hebben vrouwen met PMDD vaak het gevoel dat ze hun emoties niet onder controle hebben”, legt Dr. Söder uit. Dit kan al snel leiden tot problemen in de privé- of professionele omgeving. “Daardoor is de psychologische stress van vrouwen vaak groot. Sommigen vrezen zelfs voor een psychische aandoening.”

Geslachtshormonen werken ook in de hersenen

Op dit punt geeft Dr. Söder echter duidelijkheid: “Uit onderzoeken is al gebleken dat PMDD een organische ziekte is en geen psychosomatische aandoening.” De achtergrondinformatie: De vrouwelijke geslachtshormonen reguleren niet alleen de eisprong en de maandelijkse opbouw en afbraak van het baarmoederslijmvlies. Ze hebben bijvoorbeeld ook effect op het neurotransmittersysteem dat verantwoordelijk is voor de signaaloverdracht in de hersenen – en beïnvloeden dus ook onze stemming.

Mogelijke oorzaken: genen en stress

Tests hebben aangetoond dat vrouwen met PMDD gevoeliger zijn voor cyclusgerelateerde hormonale signalen dan andere vrouwen. Waarom dit zo is, behoeft nader onderzoek. Opgelet: aangezien PMDD vaak in families voorkomt, lijkt het redelijk om te concluderen dat het een erfelijke aandoening is. “Externe factoren zoals stress kunnen echter ook het optreden van PMDD bevorderen”, zegt Dr. Söder.

Houd een dagboek bij!

Hoe kunnen deze vrouwen geholpen worden? Als PMDD wordt vermoed, is het zinvol dat de patiënt gedurende twee tot drie maanden een dagboek over de menstruatiecyclus bijhoudt en haar huidige emotionele toestand daarin noteert. “Als blijkt dat de extreme stemmingen altijd op de dagen vóór de menstruatie voorkomen, is dat voor de vrouwen vaak een opluchting. Omdat het duidelijk maakt dat de soms ongewenste gevoelens terug te voeren zijn tot ups en downs van de hormonen.”

Hormonen en medicatie kunnen helpen

Eén ding is bijzonder belangrijk: dat vrouwen die last hebben van de beschreven symptomen openlijk met hun gynaecoloog of huisarts kunnen praten. “De patient kan dan zo nodig worden doorverwezen naar een collega die gespecialiseerd is in de behandeling van PMDD.”

In lichtere gevallen kan een combinatie van ontspanningstechnieken, fysieke activiteit of een verandering in het dieet deze patiënten helpen. Daarnaast is hormonale therapie een optie, bijvoorbeeld door het slikken van een pil met een bepaalde combinatie van werkzame stoffen. “In ernstigere gevallen kan het zinvol zijn om medicatie te nemen die ook wordt gebruikt om depressie te behandelen”, zegt Dr. Söder. Veel patiënten met PMDD reageren zeer goed op de therapie, zelfs bij lage doses.

De deskundigen: 

Dr. Rüdiger Söder is specialist in gynaecologie en verloskunde in het mic.ma.mainz in Duitsland.

WEB-01584-NLD-NL Rev. 001