Myomen

Er zijn verschillende soorten myomen te herkennen, afhankelijk van de plek waar ze zitten. Ook worden ze in de medische wereld onderverdeeld als typen (met nummers), om nog specifieker aan te kunnen geven hoe het myoom groeit en op welke plek het zit.

Myomen zijn in de volgende categorieën in te delen:

1. Subsereuze myomen (type 5, 6, 7)

Subsereuze myomen bevinden zich in de buitenwand van de baarmoeder, onder het baarmoederslijmvlies in de baarmoederholte. Ze groeien vanuit de baarmoederwand in de richting van de baarmoederholte. In tegenstelling tot een submuceus myoom is de groei dus naar buiten gericht. Deze soort myomen hebben geen invloed op de menstruatie. Maar als ze groot worden kunnen ze wel druk gaan uitoefenen op andere organen, zoals de blaas of endeldarm.

2. Gesteelde myomen (type 5, 6, 7)

Een type subsereus myoom, maar dan op een steeltje in of buiten de baarmoeder. Gesteelde myomen kunnen, als ze gaan groeien, in sommige gevallen rond het steeltje gaan draaien. Dit kan zorgen voor ernstige pijnklachten.

3. Submuceuze myomen (type 0, 1 en 2)

Submuceuze myomen zijn myomen die zich aan de binnenkant van de spierwand van de baarmoeder bevinden. Dit type myoom kan de baarmoederholte ingroeien en op die manier de vorm en grootte van de baarmoederholte beïnvloeden. De meest voorkomende klachten bij submuceuze myomen zijn hevige menstruaties, met eventueel bloedarmoede als gevolg ⁸.

4. Intramurale myomen (type 1, 2, 3, 4)

Intramurale myomen bevinden zich in het spierweefsel van de baarmoederwand, waardoor de baarmoeder groter voelt dan normaal. Dit type myoom komt het meest voor en de klachten bestaan veelal uit hevige menstruatie en pijn of druk in het bekken.

5. Intracavitaire myomen (type 0)

Intracavitaire myomen bevinden zich in de baarmoederholte en zorgen doorgaans voor ernstige menstruatieklachten.

6. Cervicale myomen (type 8)

Deze myomen bevinden zich in de baarmoederhals en zijn zeer zeldzaam.

7. Intraligamentaire myomen (type 8)

Intraligamentaire myomen bevinden zich tussen de ophangbanden van de baarmoeder die naar de bekkenwand lopen.

8. Geboren myoom (type 8)

Een myoom dat via de baarmoedermond is uitgedreven en in de vagina hangt.

Geschat wordt dat, in Nederland, bijna 1,8 miljoen vrouwen myomen (vleesbomen) in de baarmoeder hebben. Van deze groep hebben zo’n 350.000 vrouwen daadwerkelijk klachten ⁷. Hoe erg de klachten zijn hangt af van het aantal myomen, de grootte en de plek.

Myomen zorgen bij de meeste vrouwen dus niet voor symptomen. Daarom worden ze vaak per toeval ontdekt, gedurende een ander (gynaecologisch) onderzoek. Vrouwen die wel last krijgen van myomen hebben één of meer van de volgende klachten:

• Menstruatiepijn
• Hevig bloedverlies tijdens de menstruatie;
• Tussentijdse bloedingen;
• Druk op de blaas;
• Lage rugpijn;
• Buikpijn of opgezette buik;
• Bloedarmoede;
• Vermoeidheid;
• Obstipatie ⁸.
• Pijn tijdens het vrijen ⁵.
• Moeite om zwanger te worden ⁶⁷.

De meeste van deze klachten worden veroorzaakt doordat de myoom op een vervelende plek zit en/of groot is. Hierdoor komen organen in verdrukking.

Hevig bloedverlies door een myoom wordt mogelijk veroorzaakt door een groter oppervlakte van het baarmoederslijmvlies. Tijdens de menstruatie wordt er dan ook meer baarmoederslijmvlies afgestoten, wat resulteert in meer bloedverlies ⁵.

Waarom myomen precies ontstaan, is niet exact duidelijk. Wel zijn er enkele factoren waardoor je meer kans hebt om myomen te krijgen of er last van te hebben:

Etniciteit en erfelijkheid

Vrouwen van Afrikaanse afkomst hebben drie keer zoveel kans op myomen dan blanke vrouwen ⁵. Vaak hebben zij ook meer last van klachten zoals hevig bloedverlies en hebben ze vaker al op jongere leeftijd een operatie nodig ⁶². De exacte redenen hiervoor zijn nog grotendeels onduidelijk.

Erfelijkheid speelt ook een rol. Als je moeder of zus myomen had of heeft, is de kans dat jij ze krijgt groter dan als het niet in de familie zit ⁶². Dit is alleen niet altijd bekend binnen een familie, aangezien een vrouw geen klachten hóeft te krijgen door myomen, met als gevolg dat de myomen onontdekt blijven.

Hormoonspiegel en leeftijd

Myomen zijn oestrogeenafhankelijk, wat betekent dat ze onder invloed van het hormoon oestrogeen ontwikkelen. Hoe hoger dit hormoonniveau, hoe sneller vleesbomen kunnen groeien. Daarom kan een myoom tijdens een zwangerschap gaan groeien, aangezien het oestrogeenniveau dan stijgt ⁸.

Hoe snel een myoom groeit ligt als gevolg ook aan leeftijd, want de leeftijd van een vrouw hangt samen met de hoeveelheid hormonen in haar lichaam ⁶². In principe geldt dat vleesbomen ontstaan tijdens de vruchtbare leeftijd. Dit betekent dat myomen zelden voorkomen bij vrouwen jonger dan 20 jaar ⁸. Vleesbomen openbaren zich vaak pas op latere leeftijd, vanaf dertig jaar tot aan de menopauze ⁵. In en na de menopauze krimpen myomen, omdat het oestrogeengehalte dan drastisch afneemt.

Ongezonde levensstijl

Vrouwen met een ongezonde levensstijl lopen ook meer risico om myomen te krijgen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan overgewicht, hoge bloeddruk, en het eten van veel rood vlees. Gek genoeg lijkt roken juist de kans op het hebben van myomen te verkleinen, waarom is onbekend ^{62, 65, 66}.

De arts of gynaecoloog zal bij klachten onderzoek willen verrichten om er achter te komen of je inderdaad myomen in de baarmoeder hebt zitten. Dit kan hij of zij doen door een inwendig onderzoek uit te voeren, waarbij de arts met de vingers de vagina en baarmoeder onderzoekt, al dan niet met behulp van een speculum (‘eendenbek’).

Vaak wordt er ook voor gekozen om een inwendige echo te doen. Dit gebeurt veelal in de eerste helft van de menstruatiecyclus, omdat het baarmoederslijmvlies dan dun is en bepaalde soorten myomen beter te zien zijn ⁵. Ook kan er besloten worden om andere onderzoeken uit te voeren, zoals een MRI, een uitstrijkje of bloedonderzoek, afhankelijk van de klachten.

Het kan namelijk ook zijn dat bepaalde klachten niet gerelateerd zijn aan myomen, maar bijvoorbeeld aan endometriose of adenomyose. Deze aandoeningen hebben dezelfde soort symptomen als vleesbomen.

Als een myoom te groot wordt en in de weg zit of medische problemen veroorzaakt kan er voor gekozen worden om de myoom te verwijderen.

Myoom wordt te groot of zit op onhandige plek
Als een myoom te groot wordt kan het op het bekken gaan drukken. Dit veroorzaakt pijn en ongemak. Ook kan een myoom bijvoorbeeld op de blaas gaan drukken, wat zorgt voor constante druk op de blaas of incontinentie ⁸. Myomen kunnen zelfs zorgen voor gewichtstoename, als ze erg groot worden. Eén van de behandelopties om een myoom te verwijderen is MyoSure.

Hevige bloedingen stoppen
Bij hevig menstrueel bloedverlies door myomen kan er gekozen worden om hormoontherapie voor te schrijven, zoals een anticonceptiepil of een spiraaltje. Dit is bedoeld om de klacht van hevig bloedverlies tijdens de menstruatie te bestrijden ⁵. Mocht anticonceptie niet voldoende helpen of wil je liever geen hormonen gebruiken, dan kan er gekozen worden voor verwijdering van de myoom of myomen.

Zwanger willen worden

Submuceuze myomen (en mogelijk ook andere soorten) kunnen zorgen voor verminderde vruchtbaarheid bij een vrouw, wat het moeilijker kan maken om zwanger te worden. Ook de kans op een miskraam is groter bij submuceuze en intramurale myomen ⁶⁷. Als je een kinderwens hebt is het dus aan te raden om in gesprek te gaan met je gynaecoloog over de mogelijkheden om je myoom te laten verwijderen.

Maar ook andere klachten of problemen zijn redenen om myomen te laten verwijderen.

Lang niet altijd is een behandeling nodig. Al is het aan te bevelen de groei geregeld door de gynaecoloog te laten controleren (eens in de 3-6 maanden).

Myomen kunnen op diverse manieren worden verwijderd. Door nieuwe geavanceerde technieken zijn zware chirurgische ingrepen gelukkig meestal niet (meteen) meer nodig. Hieronder een greep uit de mogelijke behandelopties:

MyoSure

Zit het myoom áán de baarmoederwand (submuceuze myomen) vast, dan kun je kiezen voor de MyoSure-behandeling. Via een hysteroscoop wordt het MyoSure-instrument via de vagina in de baarmoeder geschoven, waarmee de vleesboom in stukjes wordt weggehapt. Het duurt gemiddeld 10 minuten om een myoom van circa 3 centimeter te verwijderen ⁵⁰. Er wordt dus niet in de buik gesneden, hierdoor duurt het herstel vaak maar een paar dagen. Na een MyoSure-behandeling kun je nog gewoon zwanger worden.

Embolisatie

Als het myoom ín de baarmoederwand zit, wordt vaak gekozen voor embolisatie; de bloedvaten naar de vleesboom worden dan gedicht. Ook na deze behandeling kun je nog zwanger worden.

Dilatatie en curettage

Vroeger werd veel gebruik gemaakt van dilatatie en curettage om myomen te verwijderen uit de baarmoeder. Met een curette (een soort lepeltje) of een laser wordt het baarmoederslijmvlies verwijderd. De ingreep wordt meestal onder volledige verdoving (narcose) uitgevoerd. Het resultaat is niet blijvend. Lees hier waarom curettage achterhaald is als behandeloptie voor de grootste groep vrouwen met myomen.

Baarmoederverwijdering

Als de myomen erg groot zijn is het soms wel nodig om de gehele baarmoeder te verwijderen middels een hysterectomie, dit is wél een zware ingreep. Een relatief lange herstelperiode is nodig. Deze ingreep kan ook nodig zijn als je endometriose hebt, omdat een myoom dan doorgaans moeilijker te verwijderen is ⁶⁸.

NovaSure-behandeling niet geschikt bij myomen

Een NovaSure-behandeling is niet geschikt bij myomen, omdat deze behandelmethode puur draait om het verwijderen van het baarmoederslijmvlies. Myomen zitten dan juist in de weg.

Mocht je vermoeden dat je myomen in je baarmoeder hebt, dan kun je een afspraak bij de huisarts maken. Deze zal o.a. vragen welke klachten je precies hebt en hoe lang je al last hebt van die klachten. De huisarts zal je in veel gevallen doorverwijzen naar de gynaecoloog voor vervolgonderzoek. Hij of zij zal aan de hand van die onderzoeken samen met jou bepalen of medicatie voldoende is of dat er een operatieve ingreep moet plaatsvinden.

Wil je je voorbereiden op een bezoek aan de huisarts? Kijk dan op Bereid je voor om de vragenlijst in te vullen of het menstruatiedagboek te downloaden.