Tussentijds bloedverlies

Tussentijds bloedverlies is vaak een natuurlijke reactie op hormonale schommelingen in het lichaam, het baarmoederslijmvlies reageert daar dan op door los te laten en te bloeden. Dit noemt men ook wel een onttrekkingsbloeding. Schommelingen in de hormonen komen vaak voor, vooral bij jonge meiden die nog niet zo lang menstrueren en bij vrouwen die enkele jaren voor de menopauze (overgang) zitten ⁵.

Een andere veelvoorkomende oorzaak voor tussentijdse bloedingen zijn hormonale anticonceptiemiddelen. Hiermee worden bijvoorbeeld de pil, prikpil, implantatiestaafje en de hormoonspiraal bedoeld, middelen die hormonen gebruiken om de ovulatie (en de menstruatie) te onderdrukken.

Als je begint met het slikken van de pil of je hebt net een spiraaltje laten plaatsen, dan kunnen je bloedingen in het begin onvoorspelbaar zijn. Het kan dus voorkomen dat je dan niet alleen in je geplande stopweek bloedt, maar ook daarbuiten. Het spontane bloedverlies neemt na enkele maanden vaak af, als het lichaam gewend raakt aan het pilgebruik of de spiraal ⁵.
Ook komt het geregeld voor dat vrouwen de anticonceptiepil blijven doorslikken, zonder een stopweek in te lassen elke maand. Dit kan ervoor zorgen dat er op een gegeven moment een doorbraakbloeding plaatsvindt, omdat het lichaam het opgebouwde baarmoederslijmvlies toch een keer kwijt moet ⁵.

Als je de pil vergeet te slikken kan het ook voorkomen dat je gaat bloeden. Om de ovulatie en menstruatie te onderdrukken, moet je elke dag die dosis hormonen slikken. Vergeet je er eentje of meerdere, dan heeft dat invloed op je baarmoederslijmvlies.
En na het stoppen met de pil of het verwijderen van een spiraaltje kun je ook last hebben van bloedverlies. Je lichaam heeft een hele tijd nodig om te wennen aan het ‘afkicken’ van de kunstmatige hormonen. Hierdoor kan het lichaam nog een beetje uit balans zijn en schommelen in de hormoonniveau’s, waardoor het tussentijdse bloedverlies of spotting ontstaat. Dit gaat vaak vanzelf over.

Als je hormonale anticonceptiva gebruikt én rookt, heb je meer kans op tussentijds bloedverlies dan niet-rokers ⁵.

Heb je elke keer rond hetzelfde moment last van licht bloedverlies of spotting? Vaak precies op de helft van je cyclus? Dan is de kans groot dat het bloedverlies door de eisprong, ofwel ovulatie, komt. Sommige vrouwen geven aan dit zelfs te kunnen voelen. Ovulatiepijn kan ook samenhangen met de chronische ziekte endometriose ⁹.

Als je zwanger probeert te worden zou tussentijds bloedverlies ook goed de innesteling van een eicel kunnen betekenen. Vaak uit zich dit in spotting of een lichte bloeding, veroorzaakt door het bevruchte eitje dat zich aan de baarmoederwand hecht. Dit soort bloedverlies kun je verwachten zo’n 10 a 14 dagen na verwekking, wanneer je je menstruatie dus zou hebben normaal gesproken. Daarom wordt het bloedverlies bij innesteling van de eicel ook wel eens verward met een lichte menstruatie. Bloedverlies door innesteling van een eicel stopt vanzelf weer ⁷⁸.

Poliepen in de baarmoeder hebben als nummer 1 klacht dat ze (hevig) bloedverlies veroorzaken, vaak buiten je reguliere menstruaties om. Een poliep is een vrijwel altijd een goedaardige uitstulping van de baarmoederwand ³⁸. Er zijn diverse soorten baarmoederpoliepen. Een cervixpoliep kan bijvoorbeeld door contact een bloeding veroorzaken, omdat deze zich in de baarmoederhals bevindt en/of uitsteekt in de vagina zelf. Na het vrijen kan je dan bijvoorbeeld tussentijds bloedverlies ervaren, doordat er wrijving is geweest met de poliep en deze beschadigd is geraakt ⁵.

Een vleesboom, ook wel myoom, lijkt veel op een poliep. Het verschil zit ‘m vooral in de structuur van het gezwel. Doorgaans worden vleesbomen ook groter dan poliepen, waardoor ze voor meer en hevigere klachten kunnen zorgen. Een vleesboom kan vaak vrij probleemloos verwijderd worden, bijvoorbeeld met MyoSure.

De seksueel overdraagbare aandoening (soa) chlamydia kan één van de boosdoeners zijn. Bij vrouwen met chlamydia komt tussentijds bloedverlies namelijk drie keer zoveel voor als bij vrouwen zonder chlamydia-infectie ⁵. Ook door chlamydia kun je last hebben van bloedverlies na het vrijen.

Niet alleen de soa zelf kan bloedverlies veroorzaken, chlamydia kan ook leiden tot andere ziektes zoals ‘pelvic inflammatory disease (PID)’. Dit is een ontsteking aan het kleine bekken en kan ook de oorzaak van het tussentijds bloedverlies zijn, al veroorzaakt PID vaker vooral pijn in de onderbuik ⁷⁷.

PCOS, ook wel polycysteus ovarium syndroom, zorgt vaak voor het geheel uitblijven van de menstruatie, maar kan dus ook zorgen voor tussentijds bloedverlies. Het wordt een syndroom genoemd in plaats van een ziekte, omdat er sprake is van meerdere symptomen die niet bij elke vrouw tot uiting komen ¹⁰.

Vrouwen met PCOS hebben problemen met de volgroeiing van eiblaasjes (follikels) in de eierstokken door een verstoring tussen de mannelijke en vrouwelijke hormonen in het lichaam. PCOS zorgt hierdoor ook voor verminderde vruchtbaarheid, omdat de onderontwikkelde follikels vaak niet volgroeien en er dan geen ovulatie plaatsvindt ¹⁰. PCOS komt voor bij ongeveer 6% van de vrouwen in Nederland ⁷⁶.

Endometriose is een complexe ziekte, waarbij er weefsel dat op baarmoederslijmvlies lijkt (maar het dus niet is!) buiten de baarmoederholte voorkomt. Dit weefsel kan op allerlei plekken voorkomen, vaak op het buikvlies of op organen in de buik. Het groeien van dat slijmvlies zorgt voor een chronische ontsteking. Uiteindelijk kan dit bijvoorbeeld ook leiden tot verklevingen van eileiders en eierstokken ⁹. Endometriose leidt vooral tot onregelmatig bloedverlies.

Adenomyose is een vorm van endometriose. De endometriose bevindt zich bij adenomyose in de wand van de baarmoeder. Het weefsel aan de binnenkant van de baarmoeder groeit dan de onderliggende spierlaag in. Doordat deze plekken gaan bloeden ontstaan er holtes in de spierlaag van de baarmoeder waar oud bloed zich verzameld. Hierdoor kan de baarmoeder toenemen in grootte of je kan een zwelling krijgen die lijkt op een vleesboom, een adenomyoom ⁹.

Dit is een parapluterm voor meerdere soorten kanker: baarmoederhalskanker, baarmoederkanker, eierstokkanker en vaginakanker. We behandelen hieronder de drie vormen die het vaakst (tussentijds) bloedverlies veroorzaken.

Baarmoederhalskanker wordt meestal veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV), dit wordt vaak met een uitstrijkje of PAP getest. HPV wordt via seksueel contact opgelopen en vaak ruimt het lichaam het zelf weer op. Maar soms ontwikkelt het zich in afwijkende cellen in de baarmoederhals, waardoor uiteindelijk baarmoederhalskanker kan ontstaan ¹².

Baarmoederkanker daarentegen zit in het slijmvlies van de baarmoeder, niet in de baarmoederhals. Deze vorm van kanker komt voornamelijk tussen de 55 en 80 jaar oud voor ¹¹. Baarmoederkanker kan tussentijdse bloedingen veroorzaken ⁷⁹.

Vaginakanker is, zoals de naam al zegt, kanker in de vagina. Vaak is dit het gevolg van een doorgroei van bijvoorbeeld kanker vanuit de baarmoederhals of de vulva (buitenkant van de vagina). Vooral na seks kan deze vorm van kanker bloedverlies geven ⁸⁰.

Let op: Als je bloedverlies hebt ná de overgang (en je bent al een jaar of langer niet ongesteld geweest), dan is dat geen normale menstruatie en zou het een vorm van gynaecologisch kanker kunnen zijn ⁷⁹.

Als je een stollingsziekte hebt, kan je bloed niet goed stollen. Hierdoor bloedt je sneller en heb je last van ernstigere bloedingen dan mensen zonder een stollingsziekte. Von Willebrand is de meest voorkomende erfelijk stollingsziekte van het bloed. Bijna alle vrouwen met Von Willebrand maken melding van een hevige menstruatie ¹⁷. De ziekte geeft bijvoorbeeld problemen bij een eisprong, die bij vrouwen met deze ziekte bloedingen in de buikholte kan veroorzaken en pijnklachten.

Vrouwen die eerder een keizersnede hebben gehad kunnen last hebben van spotting, soms zelfs de hele cyclus door. Dit kan komen doordat er een holte (een defect) is ontstaan in of bij het litteken. Er ontstaan dan ook vaak pijnklachten tijdens de menstruatie en daarbuiten, pijn bij het vrijen en soms onvruchtbaarheid ⁵.

Als je in je eerste trimester van de zwangerschap bloedingenkrijgt, is dat een indicatie dat er iets fout zou kunnen zitten, zeker als dit gepaard gaat met (hevige) buikpijn. Bij een miskraam zorgt het lichaam ervoor dat een niet-vitale zwangerschap wordt uitgedreven. Met niet-vitale zwangerschap wordt een foetus bedoelt zonder hartslag of een lege vruchtzak zonder foetus en/of dooierzak. Het lichaam ontdoet zich dan dus van een niet-levensvatbare bevruchting en hierdoor kun je bloedverlies ervaren ⁷⁵.

Soms blijven er nog placentaresten achter in de baarmoeder na een miskraam, waardoor het bloedverlies aanhoudt. Deze resten kunnen poliklinisch verwijderd worden middels een MyoSure-behandeling of eventueel curettage.

De hormoonmedicatie Tamoxifen wordt vooral gebruikt bij de behandeling van borstkanker. Geslachtshormonen in het lichaam zorgen er namelijk voor dat kankercellen kunnen groeien. Tamoxifen blokkeert of remt deze geslachtshormonen af, waardoor de groei van een tumor vertraagt of stopt. Het heeft als bekende bijwerking o.a. het opleveren van menstruatiestoornissen, zoals tussentijdse bloedingen ⁸¹.

Na een ingreep in de baarmoeder, zoals curettage, is het logisch dat je nog een tijdje kunt nabloeden door de handelingen die daar zijn uitgevoerd. De baarmoeder zit nou eenmaal vol teer weefsel en bloedvaten. Bloedverlies gerelateerd aan een chirurgische ingreep in de baarmoeder moet echter wel na een tijdje stoppen, hoe lang normaal is verschilt per ingreep en kan de arts of gynaecoloog je vertellen.