Zijn menstruatieproblemen erfelijk?

Zijn menstruatieproblemen erfelijk?
22 april 2022
Menstruatie

Zijn gynaecologische klachten, zoals hevig menstrueel bloedverlies (HMB) of pijnlijke menstruaties, erfelijk? Als je de diverse wetenschappelijke onderzoeken bekijkt die hiernaar zijn gedaan, is het antwoord ja. Ook uit ervaringsverhalen blijkt dat menstruatieproblemen vaak van generatie op generatie worden doorgegeven. Letterlijk én figuurlijk. Over dat laatste verderop meer.

In de genen

HMB (ook wel menorragie genoemd) is vaak het gevolg van hormoonveranderingen in de premenopauze, maar kan ook andere oorzaken hebben. Van een aantal van die aandoeningen is bekend dat er een erfelijke factor is. De ziekte van Von Willebrand is bijvoorbeeld een erfelijke stollingsstoornis die bij vrouwen vrijwel standaard heftige menstruaties veroorzaakt. Ook bij myomen (vleesbomen) die hevig bloedverlies kunnen veroorzaken speelt erfelijkheid een rol. Preciezer: als je moeder myomen had, is de kans dat jij ze krijgt drie keer hoger dan gemiddeld.1  Onderzoeken naar het ontstaan van endometriose en adenomyose wijzen ook in de richting van genen.2

Naar HMB zonder duidelijk aanwijsbare onderliggende oorzaak (idiopathische menorragie) is niet al te veel onderzoek gedaan, toch wijzen de onderzoeksresultaten ook hier in de richting van erfelijkheid. In een kleinschalig Zweeds onderzoek uit 2011 onder ruim 200 vrouwen gaf 59 procent van de deelnemers met idiopathische menorragie aan dat HMB ook in de nabije familie voorkwam. Bij de controlegroep was dit slechts 14 procent.3

Wat is de kans?

Ook pijnlijke menstruaties (dysmenorroe in medisch jargon) blijken vaak in de familie zitten. Al betekent dit niet dat je automatisch elke maand krom van de pijn ligt als je oma, moeder, tante of zus hier last van had. Wel heb je dan een grotere kans. Hoe groot die kans precies is? Daar zijn de wetenschappers nog niet over uit. Indiaas onderzoek uit 2015 onder 310 studentes wees uit dat vrouwen die een familielid met dysmenorroe hebben, drie keer meer kans hebben zelf ook pijnklachten te krijgen.4 Ook andere onderzoeken wijzen op een familiaire link, al lopen de gevonden risico’s flink uiteen.

Dat is logischer dan misschien lijkt. Niet alleen erfelijke aanleg speelt een rol. Andere factoren, zoals voedingspatroon, overgewicht, diabetes mellitus type 2, roken of luchtvervuiling, kunnen de klachten versterken. Dit komt door de invloed die ze hebben op de hormonen. Een genetische aanleg betekent dus niet automatisch dat je last krijgt van een bepaalde aandoening.

Menstruatiescorekaart

Menstruatieproblemen zijn een subjectief iets. De hoeveelheid pijn en bloedverlies zijn alleen met behulp van bepaalde scoreschalen en -modellen te meten. Daarbij bestaat er ook nog iets als ‘coping’: de manier waarop je met de klachten omgaat. Wat voor de een prima te doen is qua ongemak en pijn, ervaart een ander misschien wél als een probleem.

Gemiddelden kunnen uiteraard helpen het probleem in kaart te brengen. Zo zijn een cyclus korter dan 21 dagen, een menstruatieduur van meer dan 8 dagen, veel bloedverlies (om het uur naar de wc moeten, meerdere producten tegelijk nodig hebben) symptomen van HMB.

Belangrijker dan die symptomen is hoeveel last je van je menstruatie hebt. Moet je afspraken afzeggen, werk verzuimen, mis je sportactiviteiten vanwege je menstruatie? Een menstruatiedagboek bijhouden of menstruatiescorekaart invullen kan helpen om inzichtelijk te maken of er sprake is van een ‘normale’ of ‘abnormale’ menstruatie.

Wat is normaal?

Is het belangrijk om te weten wat een normale menstruatie is? Ook daarop is het antwoord ja. Menstruatieproblemen worden namelijk niet alleen letterlijk via de genen, maar ook figuurlijk van generatie op generatie doorgegeven. Als je oma, moeder, tante of zus last heeft van een te hevige menstruatie, dan zul je eerder geneigd zijn om deze symptomen als normaal te beschouwen (‘ach meid, hoort erbij, dat had ik ook.’). Daardoor zul je minder snel op zoek gaan naar een medische oplossing voor je probleem.

HMB is een medisch erkende aandoening. Ook al is de oorzaak niet altijd te achterhalen, als je last hebt van je menstruatie is het altijd belangrijk om medisch onderzoek te laten doen. Hevige en pijnlijke menstruaties kunnen zoals gezegd ook het gevolg zijn van een onderliggend medisch probleem. Denk aan endometriose, adenomyose, PCOS, een stollingsstoornis of gynaecologische kanker.

Een bloedserieus probleem

Voor veel menstruatieproblemen bestaan bovendien eenvoudige behandelopties. Als myomen of poliepen de klachten veroorzaken, kunnen deze in de meeste gevallen worden verwijderd. Bijvoorbeeld met de MyoSure-methode. Is er geen onderliggend probleem, maar worden de klachten veroorzaakt door hormoonveranderingen tijdens de overgang, dan zijn er diverse andere behandelopties die een eind kunnen maken aan pijnlijke, langdurige of hevige menstruaties. Denk aan hormoontherapie (anticonceptiepil of Mirena-spiraaltje) of endometriumablatie (NovaSure).

HMB is misschien geen levensbedreigende aandoening, maar het is wel een Bloedserieus probleem met veel impact op de kwaliteit van leven: lichamelijk, psychisch en sociaal. Als je menstruatie je agenda gaat bepalen, is het dus altijd gerechtvaardigd om een afspraak met de huisarts te maken. Lees hier hoe je je goed kunt voorbereiden op dat consult.

 

Bronnen:

1 Stewart EA, Cookson CL, Gandolfo RA, Schulze-Rath R. Epidemiology of uterine fibroids: a systematic review. BJOG. 2017 Sep;124(10):1501-1512. doi: 10.1111/1471-0528.14640. Epub 2017 May 13. PMID: 28296146.
 2Hansen KA, Eyster KM. Genetics and genomics of endometriosis. Clin Obstet Gynecol. 2010 Jun;53(2):403-12. doi: 10.1097/GRF.0b013e3181db7ca1. PMID: 20436317; PMCID: PMC4346178.
3Kuzmina N, Palmblad J, Mints M. Predictive factors for the occurrence of idiopathic menorrhagia: evidence for a hereditary trait. Mol Med Rep. 2011 Sep-Oct;4(5):935-9. doi: 10.3892/mmr.2011.514. Epub 2011 Jun 20. PMID: 21701778.
4Kural M, Noor NN, Pandit D, Joshi T, Patil A. Menstrual characteristics and prevalence of dysmenorrhea in college going girls. J Family Med Prim Care. 2015 Jul-Sep;4(3):426-31. doi: 10.4103/2249-4863.161345. PMID: 26288786; PMCID: PMC4535108.

WEB-01398-NLD-NL Rev.001

Op zoek naar een gespecialiseerd ziekenhuis in de omgeving?