10 Vragen over… adenomyose

Van endometriose hebben de meeste mensen inmiddels wel eens gehoord. Maar wat is adenomyose? Welke symptomen zijn karakteristiek? En wat heeft deze gynaecologische aandoening met hevig menstrueel bloedverlies te maken?

1. Wat is adenomyose?

Adenomyose is een aandoening waarbij cellen van het baarmoederslijmvlies (endometrium) in de spierwand van de baarmoeder (myometrium) groeien. Doordat deze cellen bloeden tijdens de menstruatie, ontstaan in de spierwand ‘eilandjes’ gevuld met oud bloed. Een groter gebied met dergelijke eilandjes in het spierweefsel wordt een adenomyoom genoemd. Een adenomyoom lijkt wel wat op een myoom (vleesboom), maar myomen bestaan uit spierweefsel.

2. Wat is het verschil met endometriose?

Adenomyose wordt ook wel ‘endometriose interna’ genoemd. Dit is een ietwat verwarrende term, omdat het bij endometriose gaat om op baarmoederslijmvlies lijkend weefsel. Endometriosehaarden zorgen voor inwendige bloedingen en ontstekingen en dat kan allerlei klachten geven, zoals heftige menstruatiepijn en hevig menstrueel bloedverlies. Adenomyose wordt als een vorm van endometriose gezien, maar er zijn wel degelijk verschillen.¹

3. Wat zijn de symptomen van adenomyose?

Hevige, pijnlijke en onregelmatige menstruaties zijn de belangrijkste klacht bij adenomyose. Ook een zwaar en ongemakkelijk gevoel in het bekkengebied en pijn voordat je ongesteld wordt, zijn bekende symptomen. Sommige vrouwen met adenomyose hebben pijn bij het vrijen (tijdens de penetratie) en bij de stoelgang.

4. Kun je endometriose én adenomyose hebben?

Dat kan inderdaad. Bij vrouwen met diep infiltrerende endometriose (DIE) wordt vaak ook de diagnose adenomyose gesteld. Of andersom.

5. Hoe ontstaat adenomyose?

Tja, dat is nog altijd niet precies bekend. Er zijn meerdere theorieën. Een theorie is bijvoorbeeld dat er iets mis gaat als baarmoederslijmvlies zich probeert te herstellen na een beschadiging. Verder zouden genen (erfelijkheid), hormonen en het afweersysteem een rol kunnen spelen. Zie ook vraag 9: behandelopties.

 6. Kun je een verhoogd risico op adenomyose hebben?

Elke vrouw in de vruchtbare leeftijd kan adenomyose hebben of krijgen. De aandoening wordt het vaakst ontdekt bij vrouwen tussen de veertig en vijftig jaar met kinderen en bij vrouwen met endometriose en/of vruchtbaarheidsproblemen. Uitzonderingen bevestigen de regel: ook bij jonge vrouwen wordt soms adenomyose ontdekt. Over hoeveel vrouwen endometriose hebben lopen de meningen uiteen. Geschat wordt dat 20 procent van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd adenomyose heeft.² Zo’n 30 procent van hen merkt hier niets van. Zoals ook myomen niet altijd klachten hoeven te geven.

7. Wat zijn de risicofactoren?

Anders dan bij endometriose lijkt het er niet op dat adenomyose de kans op zwangerschap bemoeilijkt. Wel is er mogelijk een hoger risico op een miskraam of vroeggeboorte. Toch zijn er ook aanwijzingen dat adenomyose een succesvolle innesteling van de bevruchte eicel in het endometrium bemoeilijkt, waarschijnlijk door een veranderde doorbloeding van de baarmoeder. Als je een IVF-behandeling ondergaat én adenomyose hebt is de zwangerschapskans iets lager en is de kans op een miskraam iets hoger, blijkt uit onderzoek. In die zin kan adenomyose dus wel degelijk vruchtbaarheidsproblemen geven.

 8. Hoe wordt de diagnose gesteld?

Met een vaginale echo of met een MRI scan kan door de gynaecoloog worden vastgesteld of er sprake is van adenomyose. Desondanks wordt de diagnose in veel gevallen pas gesteld als de baarmoeder door een patholoog wordt onderzocht na een hysterectomie (baarmoederverwijdering).

9. Welke behandelopties zijn er?

De behandelopties hangen uiteraard af van je levensfase. Zoals bij veel gynaecologische aandoeningen, bestaat de behandeling vaak eerst uit hormoontherapie. Met bijvoorbeeld de anticonceptiepil of een Mirena-spiraaltje wordt de opbouw van baarmoederslijmvlies onderdrukt waardoor de klachten, zoals hevig bloedverlies en pijn, vaak na een tijdje verminderen. Vrouwen met een kinderwens, of vrouwen die om andere redenen geen hormonale anticonceptie willen, krijgen vaak pijnstillers voorgeschreven.

Er zijn geen medicijnen die adenomyose genezen. Zodra je stopt met de medicatie, zijn de klachten weer terug. Structurelere behandelopties zijn een verwijdering van het adenomyoom, bijvoorbeeld door middel van een therapeutische hysteroscopie (operatie via een kijkbuis) of een embolisatie (het dichtmaken of afsluiten van bloedvaten die problemen geven). Een baarmoederverwijdering is uiteraard ook een optie, maar in combinatie met endometriose kan zo’n operatie technisch lastig zijn.

10. Is behandeling altijd nodig?

Dit ligt er maar aan hoe hevig de klachten zijn. Je hoeft niet te merken dat je adenomyose hebt. Als er wel klachten zijn, dan verdwijnen deze in de meeste gevallen vanzelf als je niet meer menstrueert; dus na de menopauze (laatste menstruatie). In theorie kun je daarop wachten. In dat geval is het natuurlijk wel belangrijk dat de juiste diagnose is gesteld om zo onnodige gezondheidsrisico’s te voorkomen. Bepaalde klachten bij adenomyose, zoals hevig menstrueel bloedverlies en pijnlijke menstruaties, kunnen namelijk ook een andere medische oorzaak hebben. Daarom is het bij gynaecologische problemen altijd verstandig om medisch onderzoek te laten doen.

Heb je last van een hevige en pijnlijke menstruatie en/of vermoed je dat je adenomyose hebt? Maak dan een afspraak met de huisarts. Lees hier hoe je je kunt voorbereiden op een consult.

Bronnen:

¹endometriose.nl [Internet]. Nederland: Endometriose Stichting; C2021 [bezocht op 10-6-2021]. Beschikbaar via https://www.endometriose.nl/.
²Naftalin J et al., How common is adenomyosis? A prospective study of prevalence using transvaginal ultrasound in a gynaecology clinic. Hum Reprod. 2012 Dec;27(12):3432-9. doi: 10.1093/humrep/des332. Epub 2012 Sep 20. 

WEB-01334-NLD-NL Rev.001